Renta planistyczna (opłata planistyczna) jest to forma daniny publicznej płaconej jednorazowo przez właściciela nieruchomości na rzecz gminy.

Kwestie tej opłaty normuje art. 36 ust. 4 Ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Obowiązek zapłaty powstaje gdy:

• nastąpi wzrost wartości nieruchomości w wyniku uchwalenia nowego lub zmiany dotychczasowego planu miejscowego,
• w planie miejscowym jest określona stawka procentowa wzrostu wartości nieruchomości, stanowiąca podstawę do naliczenia wysokości renty planistycznej,
• dotychczasowy właściciel lub użytkownik wieczysty zbywa nieruchomość przed upływem pięciu lat, licząc od dnia, w którym zaczął obowiązywać nowy lub zmieniony plan zagospodarowania przestrzennego.

Wysokość renty planistycznej jest procentowo określana w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego i nie może być ona wyższa niż 30%. Wymiar renty w konkretnym przypadku jest później liczony od różnicy pomiędzy wartością nieruchomości przed wejściem w życie planu, a wartością na dzień zbycia. Jeśli opłata jest nałożona po wydaniu warunków zabudowy, to organem decydującym o wysokości zapłaty nie jest już rada gminy, ale wójt, burmistrz lub prezydent miasta. Obowiązek zapłaty renty planistycznej jest stwierdzany w drodze decyzji administracyjnej po przeprowadzeniu odrębnego postępowania. Właściciel ma prawo zażądać ustalenia wartości renty przed zbyciem swojej nieruchomości i gmina ma obowiązek mu tę wartość ustalić.
 

Inwestorzy planujący rozpoczęcie budowy, np. domu, i występujący o warunki zabudowy i zagospodarowania działki muszą się więc liczyć z tym, że będą musieli zapłacić na rzecz gminy ten dodatkowy podatek. Dziennik Gazeta Prawna (nr 56 (1687), 22.03.2010) zauważa, że niestety niewiele zdaje sobie sprawę z tego, że koszty ich inwestycji mogą wzrosnąć od kilku do nawet kilkudziesięciu tysięcy złotych.